«κρεμάστε τους ψηλά»

Ο αιφνιδιασμός είναι αγαπημένο παιχνίδι της Ιστορίας. Ετσι έπεσε το Τείχος του Βερολίνου, έτσι πέφτουν και οι ελληνικές ψευδαισθήσεις. Σε έξι μήνες η Ελλάδα έγινε άλλη χώρα- χωρίς να είναι σαφές ποια ακριβώς. Η διαρκής δραματοποίηση των εξελίξεων κόβει την ανάσα. Κανείς δεν ξέρει ποιο θα είναι το τέλος- ίσως να μην υπάρχει τέλος. Καμία αφήγηση των πραγμάτων δεν είναι επαρκής για το χρονικό της προαναγγελθείσας χρεοκοπίας. Κυρίως δεν είναι επαρκείς οι αφηγήσεις του πολιτικού προσωπικού. Αντίθετα ορισμένες συμπεριφορές είναι εξοργιστικές. Παράδειγμα: νυν και πρώην υπουργοί, βουλευτές- ακόμη και πρώην πρωθυπουργοί - αποφαίνονται ότι για τη δημοσιονομική χρεοκοπία φταίει το... μεταπολιτευτικό μοντέλο και το το πολιτικό σύστημα! Παραλείπουν τη λεπτομέρεια ότι οι ίδιοι ήταν το «μοντέλο» και το «σύστημα».

Στην ούγια της δημοσιονομικής καταστροφής υπάρχουν οι υπογραφές τους. Οτι έχουν προσαρμόσει τη ρητορική τους στη θεματολογία της κρίσης δείχνει περιορισμένες διαθέσεις μετανοίας. Αλλά χωρίς μετάνοια δεν υπάρχει συγχώρεση και χωρίς συγχώρεση δεν υπάρχει σωτηρία. Ούτε της ψυχής ούτε της οικονομίας. Ενδεχομένως ούτε και της χώρας.


Η αφασία των πολιτικών είναι η μια πρόκληση της περιόδου. Αλλά υπάρχει κι άλλη: το ενδεχόμενο να αποκτήσουν φωτοστέφανο «φίλων του λαού» οι σταυροφόροι του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, που ευδοκιμούν μέσα κι έξω από το κομματικό σύστημα και το μιντιακό τοπίο. Ηδη κραυγάζουν ο ένας εναντίον του άλλου και όλοι εναντίον όλων. Προαναγγέλλουν συλλήβδην τιμωρία των πολιτικών - με διατυπώσεις που υποκρύπτουν ιδέες κατά της πολιτικής που ασκείται από πολιτικούς. Σε περιόδους σαν αυτήν που μόλις τώρα άρχισε, συνθήματα του τύπου «κρεμάστε τους ψηλά» βρίσκουν ακροατήριο. Αλλά η επικράτησή τους θα ισοδυναμούσε με συλλογική οπισθοδρόμηση. Γιατί η μεγαλύτερη κατάκτηση του δυτικού πολιτισμού τούς τρεις τελευταίους αιώνες είναι ο κοινοβουλευτισμός. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία όμως για να λειτουργήσει χρειάζεται κόμματα. Και τα κόμματα αποτελούνται από πολιτικούς. Οταν ευθύνονται- ατομικά ως πρόσωπα ή συλλογικά ως κόμματα- προβλέπονται στην ίδια την κοινοβουλευτική διαδικασία, οι τρόποι εξοβελισμού τους. Η απόσυρση πολιτικών προσώπων στον 21ο αιώνα δεν θα μπορούσε να επιβληθεί διά λιθοβολισμού- ώστε να εξαλείψει η κοινωνία τη συνενοχή της. Αυτό θα ήταν φανατισμός. Και όπως έλεγε ο ισπανός φιλόσοφος Τζορτζ Σανταγιάνα, «φανατισμός είναι να διπλασιάζεις την προσπάθεια, όταν έχεις χάσει τον στόχο».